May 23rd 2020

આખરી પળે (ભજન)

શ્રી હરિ જ લઈ જશે, ધામ આખરી પળે.
એ જ રૂદિયે પૂરશે, હામ આખરી પળે.

હું વિચારતો હતો, કેટલો શ્રીમંત હતો,
રાજ કરતો ઠાઠથી, કેટલો ધીમંત હતો,
મિથ્યા હવે એ થયા, કામ આખરી પળે…

યાદ આવ્યાં તે કર્યા, પ્રભુના સ્મરણો ઘણા,
સમય જો મળી ગયો, કર્યા સુકૃત્યો ઘણા,
આશ છે મળશે હવે, શ્યામ આખરી પળે…

ઢળ્યાં નીર નયનના, શમ્યાં તાપ જોમના,
ખુટ્યાં શ્વાસ ધમણના, રુઠ્યાં તેજ વ્યોમના,
ઠામમાં ભળી જશે, ઠામ આખરી પળે…

નામ એના છે ઘણા, રૂપ એના છે ઘણા,
છે નિરાકારી છતાં, આકારો ય છે ઘણા,
‘મનુજ’ કે’ છે રામ- રામ, રામ આખરી પળે…

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૫/૧૨/૨૦૨૦

May 23rd 2020

“ કેટલા વાગ્યા ? ”

મેઘાએ ભાઈના અંતિમસંસ્કારના દિવસે ધીરૂભાઇની એક સુંદર વાત કરી હતી કે ભાઇ ને જમવા બોલાવીએ કે આરતી માટે બોલાવીએ તો ભાઇ, પહેલું એ જ પૂછતાં કે, “કેટલા વાગ્યા?”
અને, એ ઉપરથી એ જ વિષયને નજરમાં રાખી મેં આ કાવ્ય લખ્યું છે,
તે હું અહીં રજૂ કરું છું

જિવન જિવતાં કાંટા ફૂલને કેટલા વાગ્યા,
હવે આ ઘરમાં કોણ પૂછશે, “કેટલા વાગ્યા ?”

દેવ સેવાના સમયે આ બેચેની કેવી ?
ખાવા ટાણે કોઈની ગેરહાજરી કેવી ?
એવું લાગ્યું, એમના રૂમના બારણા ઉઘડ્યા,
હવે આ ઘરમાં કોણ પૂછશે, “કેટલા વાગ્યા ?”

હવે લાગશે ગુ. સા. સ.ની મીટીંગ ખાલી,
સીનીયર્સની સભાની ય રોનક ઠાલી,
એવું લાગ્યું, સીડીઓ પરથી પગલાં ઊતર્યા,
હવે આ ઘરમાં કોણ પૂછશે, “કેટલા વાગ્યા ?”

ઓફિસ રૂમના ફરનિચરનું આ દુઃખ કેવું ?,
ખુરશી પર હવે ભાર નથી એ જ દુઃખ એનું,
એવું લાગ્યું, પુસ્તકોના પાના ફફડ્યા,
હવે આ ઘરમાં કોણ પૂછશે, “કેટલા વાગ્યા ?”

જિવન જિવતાં કાંટા ફૂલને કેટલા વાગ્યા,
હવે આ ઘરમાં કોણ પૂછશે, “કેટલા વાગ્યા ?”

અસ્તુ,
ભાઇના ચરણોમાં અર્પણ,

મનોજ મહેતા – ‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
સૌજન્યઃ ગુજરાતી સહિત્ય સરિતા
ભાઇને ભાવભરી વિદાય

May 23rd 2020

જિંદગી

ધીરુ’ભાઇ’ની “ બગીચાનાં ફૂલ ” નામની પ્રકાશિત પુસ્તિકાના પાના નંબર ૧૨૯ માંથી ‘ભાઇ’એ લખેલી વિચાર કણિકાઓ મેં જોઇ અને એ ઉપરથી એક છાંદસ રચના કરવાનો મને વિચાર આવ્યો.
અને એમ જ ‘ભાઇ’ના વિચારોના મોતીઓને પરોવીને, મેં આ એમના જ સર્જનની, એમને ગમે એવી, માળા બનાવી છે, તે આજ તેમને હ્યુસ્ટન સાહિત્ય સરીતા વતી અર્પણ કરું છું.
‘ભાઇ’ને પ્રભુના ચરણોમાં સ્થાન પ્રાપ્ત થાય એવી અભ્યર્થના કરું છું, અને
આપ્ સહુને ‘ભાઇ’ના સુંદર વિચારોનું ગુઢત્વ તથા માર્મિકતા દર્શાવતું એક ગીત હવે પ્રસ્તૂત કરું છું.

જિંદગીને માણવી જ હોય તો જિંદગી ને જોવી પડે છે.
જાણવી પડે, પિછાણવી પડે, જાળવવી પડે, જિરવવી પડે છે.

જીવતાં ના કોઈ કરે યાદ, પણ, મર્યા પછી યાદ સૌ કરે છે,
જીવતાં ના કોઈ ધરે દીપક, પણ, મર્યા પછી દીપ સૌ ધરે છે,
જાણવી પડે, પિછાણવી પડે, જાળવવી પડે, જિરવવી પડે છે.

મારું મારું કરતા ગયો ઊપર, પણ, મારું ના થયું કોઈ ક્યારે,
કારણ, હું કોઇનો ના થયો તો, હવે, મારું ના રહ્યું કોઇ ક્યારે,
જાણવી પડે, પિછાણવી પડે, જાળવવી પડે, જિરવવી પડે છે.

કોડિયું છે નાનું, તારા નાના, છતાં, આપતા રહે છે, એ પ્રકાશ,
તેમ નાનો માનવ આ , હું પણ, હવે આપતો રહીશ, એ પ્રકાશ,
જાણવી પડે, પિછાણવી પડે, જાળવવી પડે, જિરવવી પડે છે.

જિંદગીને માણવી જ હોય તો જિંદગી ને જોવી પડે છે.
જાણવી પડે, પિછાણવી પડે, જાળવવી પડે, જિરવવી પડે છે.

‘ભાઇ’ ના ચરણમાં અર્પણ,
કલ્પના મહેતા તથા
મનોજ મહેતા- ‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી’
તરફથી
ભાવભરી વિદાય
૦૪/૦૮/૨૦૨૦

September 21st 2017

પુનર્જન્મ

આ સમય કો’ ઢળી રહ્યું છે, હસ્તિ સમેટી ખુદની,
એ જ પછી ઊગી રહ્યું છે, જ્યોતિ પ્રસારી ખુદની.

-જન્મ-

આગમન સાથે થાળી ઉપર વેલણ રણકી ઉઠ્યાં,
કો’કે પેંડા, કો’કે જલેબી ફળિયે ફળિયે મૂક્યાં,
ક્યાંક કોઇ અભાગણીના આંસૂડા ના ખૂટ્યાં,
એક પળ માં જણનારીએ ક્યાંક સ્વાસ મૂક્યાં,
જોષ જોવડાવવા ક્યાંક કશે માવતર ઊમટ્યા,
આશ, ઉમંગ ને સપનાના વાવેતર આંખે ખડક્યાં,

પાણી છે, પ્રકાશ છે, માટી, પવન ને તેજ છે,
એવી કુંપળ ખિલી ઉઠી છે, હસ્તિ બનાવી ખુદની

-મૃત્યુ-

અંતે કોઇને ઠાઠડી, તો કોઇને પેટી સાંપડી,
માટી, માટીમાં મળી કે પંચ મહાભૂતમાં મળી,
મુઠ્ઠી હતી જે વળેલી, ખુલી જતાં જ ફરી વળી,
વાતાવરણમાં બે મીનીટના મૌનની છાયા ઢળી,
લૌકિક આયુષ્ય રેખાઓ ઓગળી જતી ભાળી,
આંખ ક્યાંક હસી ઊઠી તો કોઈની રડતી ભાળી,

શ્વેત, કાળાં વસ્ત્રોની, આખર સલામી મળી નથી, ને-
કાચા, પાકાં, ફળ ખર્યા છે, હસ્તિ ગુમાવી ખુદની.

-પુનર્જન્મ –

વન વગડો હો હરિયાળો કે નિર્જળ રણનો વાસ,
રેત, માટી કે પથ્થરિયાળો, કંકર, દળદળ ઘાસ,
હળ કે ટ્રેક્ટર ફરી વળ્યાં છો, પાડી ઘેરા ચાસ,
પરસેવાથી લથપથ એવા વિત્યાં કેટલાં ય માસ,
ફળનાં ઠળિયાં થોકર ખાતાં, ઠીબે ચઢે આસપાસ,
અનાયાસે પણ ફળી ઉઠે, કદિ કોઇ નિરાશની આશ,

બીજ, ઠળિયા, અંકૂર, ગોટલી, ઈંડા, બચ્ચા ને પરાગ-
ભટકે સ્વયંભુ ભવાટવીમાં, હસ્તિ બદલાવી ખુદની.

-‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી – ૧૧-૧૮-૨૦૦૬
(છંદોક્ત રુપાંતર તારિખઃ ૦૯/૧૬/૨૦૧૭)

April 18th 2017

ક્ષણ

તમે માનો, જો પળ છે, દૂર-સુદૂર,
આ જીવન,પણ છે, મોતથી સુમધૂર.

જુઓ, અટકળ કરે, મન જીવવાને,
પાઈ લપસ્યા કરે, રુપિયો બનવાને,
ધૂળ રજકણ બને, ઉંચે ઊડવાને,
બીજ વળગણ કરે, વૃક્ષ બનવાને,
ભ્રમર ચાહે વન ઉપવન ભમવાને,
ચન્દ્ર ભટકે ગગન ઉજળો થાવાને,
ક્રિયા ઝાઝી પણ કર્તા છે ક્ષણભંગૂર,
આ જીવન, પણ છે, મોતથી સુમધૂર.

પળનો શ્વાસ જુઓ, અવિશ્વાસ જુઓ,
પળનું અંતર જુઓ કે વૃધ્ધિ જુઓ,
પળનું માપ જુઓ યા વજન જુઓ,
પળનાં રાગ જુઓ અથવા રંગ જુઓ,
પળનાં વેણ સૂણો, શ્રવણનું ઝેર જુઓ,
પળની ખ્યાતિ જુઓ, અધોગતિ જુઓ,
ભાસ, આભાસનો આ કેવો મગરૂર!
આ જીવન, પણ છે, મોતથી સુમધૂર

તમે માનો, જો પળ છે, દૂર-સુદૂર,
આ જીવન,પણ છે, મોતથી સુમધૂર.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૪/૦૮/૨૦૧૭
(અમારા અંતરંગ મિત્રો, શ્રીમતિ સ્મિતાબેન
અને નિશીથભાઇ વસાવડાએ તા. ૦૪/૧૫/૨૦૧૭
ના રોજ, એમના નિવાસસ્થાને રાખેલા એક
મિલન સમારંભમાં, હું કાંઈક- ‘ઝિંદગી’
વિષય પર- બોલું એવી ઇચ્છા દર્શાવી હતી.
અને, એક સુંદર નઝમ ની રચના થઈ ગઈ.)

January 2nd 2015

માંગણી

આદત આ કેવી પડી છે ગજબની, કરો માંગણીને હું આપું છું તમને.

કાપી લીધા હાથ મારા તમે ને, છતાં હાથ માંગ્યો, હું આપું છું તમને.
.

આકાશે ઉંચા ચઢાવ્યા તમોને, અપાવ્યા સિતારા ને ચંદ્ર તમોને,

સાગર ખુંદાવ્યા જગતના બધાય, અપાવ્યા પરવાળાં ને મોતી બધા ય

ખાધું પીધું રાજ કીધું અમારું, હવે જાન માંગ્યો, હું આપું છું તમને.
.

પોતાનો માની મને જાણતા’તા, પછી પારકો હું અચાનક થયો’તો,

સરકાવ્યો મુજને બદનથી તમારા, સરપ કાંચળી ને તજે એમ મુજને,

સગપણના સાચા ત્રિભેટે મળ્યા છો, ફરી સાથ માંગ્યો, હું આપું છું તમને.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૧/૦૧/૨૦૧૫

( અને એક કવિતાને ઈસુના નવા વર્ષે સુંદર આકાર મળી ગયો.)

February 28th 2014

પુનર્જન્મ !

II મૃત્યુ II

ત્સુનામી ઓ ત્સુનામી !
અનેક્ને કર્યા અનામી !

તારી ગોદે લીધા કેટલાં, પોટલાં મૃત્યુના,
ગણતા થાકી જવાય એટલા, ઓટલા મૃત્યુના!

પેઢી ઉપર પેઢીને તેં ગાયબ કરી દીધી,
આજીવિકાની નૌકાઓને નાબુદ કરી દીધી,
ટાપુ ઉપર પાણી ફેરવી નકશો બદલી નાંખ્યો,
જળ તળેથી ભૂમિ કાઢી, રસ્તો કોરી કાઢ્યો,
કોની સાથે કરવા બેઠા, વેપલા મૃત્યુના !

II જીવન II

ત્સુનામી ઓ ત્સુનામી !
જિર્ણોધ્ધારને સલામી !

ભલે કર્યો તેં કે’ર પણ, વસી રહી છે ઝિંદગી,
સહુની અથાક care બાદ, પાછી વળી છે ઝિંદગી !

કણ કણ તો થઈ એકત્ર, વિશાળ રૂપને ધારે,
મણ મણના આ સંગથન, ધૂપમાં છાંવ લાવે,
બણબણતા એ જ્વર સમસ્ત, દૂમ દબાવી ભાગે,
ગણગણતા સહુ સ્નેહ-ભ્રમર, સહકારને વધારે,
દેશથી પરદેશથી, આવી રહી છે, ઝિંદગી !

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
લ.તા.- જાન્યુઆરી ૧૧, ૨૦૦૫
પ્ર. તા.- ફેબ્રુઆરી ૨૮, ૨૦૧૪

( ઘણા સમય પહેલાં, ઇન્ડોનેશિયામાં આવેલા ત્સુનામી બાદ લખાયેલી આ રચનાએ આખરે શબ્દ દેહે web જગતમાં અવતરણ કર્યું, તેનો આનંદ વ્યક્ત કરી ને વિરમું છું )

January 21st 2010

જુઠા તર્કો

તર્કો જુઠા છે એમના એ એહવાલમાં.
ઇન્કાર ભારોભાર છે એ એકરારમાં.

આવે નહીં જો એ હવે બસ એમની મર્જી,
કરતો રહીશ હું આવવા અરજી પર અરજી,
અમને પુરો વિશ્વાસ છે મુજ એતબારમાં.
તર્કો જુઠા છે એમના…..

લૌકિક કંઇ જોઇ શકે, એવી દ્રષ્ટિ નથી,
શમણાં વગરની વાસ્તવિક એની સૃષ્ટિ નથી,
પાંખો કપાયેલી અને ઊડે વિરાનમાં.
તર્કો જુઠા છે એમના……

રાણી ભલે એ હો’ ભિખારી છે પુરાણમાં,
કુંડળ કવચ માંગ્યું ‘મનુજ’ બસ વાત વાતમાં,
દિકરા થકી દિકરો લુંટ્યો’ તો સહેજ વારમાં.
તર્કો જુઠા છે એમના……

એક સુંદર ગેય ગીતની રચના થઇ ગઇ…!
ન-કાર ભારોભાર છે…તો માફ કરશો.
છંદ બાંધણીઃ
ગાગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા લગા.
‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૧-૨૦-૨૦૧૦