મનોકલ્પ

ન જમા રહ્યો, ન ઉધાર છતાં ય હિસાબ થઇ ગયો.
આંકડા વગરના ગણિતની જ કિતાબ થઇ ગયો.

ગભરાવાનું મારે નો’તુ, ન છુપાવવાનું, પણ-
રાઝ મારી જઠરમાં જઈ, તેજાબ થઇ ગયો.

મિલ્કતનો ગર્વ ન’તો છતાં, પણ એની નજરમાં-
સોના રૂપાથી ભરેલો, કિનખાબ થઇ ગયો.

ડભોઇ, બરોડા, હ્યુસ્ટનના એલીફ ને રિચમંડ,
પાંચ ગામના પાણી પી હું, પંજાબ થઇ ગયો.

એણે જ્યારે મને કહ્યું, ‘તારું આ કામ નથી,’-
હું તો નહિ પણ મારો અહમ, બેતાબ થઇ ગયો.

કદર કરવામાં કસર નથી બાકી રાખી, છતાં-
ખીંટી ઉપર ટીંગાડેલો, હું ખિતાબ થઇ ગયો.

લાગણીઓના જોમમાં જ ‘મનુજ’ એવું તે શું હશે?
દિલના દરિયાની હલચલનો, સૈલાબ થઇ ગયો.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૧/૨૦/૨૦૨૪

ન તમારો થૈને રહી શક્યો, ન તો હું જ મારો થઇ શક્યો.
ઉડતો રહ્યો આકાશમાં,પણ, ન તો હું સિતારો થઇ શક્યો.

એને કાજ મેં શું નથી કર્યું, ન તો મેં કશું ય બાકી રાખ્યું,
કહેતામાં હું દરિયો બન્યો,પણ, છતાં ન ખારો થઇ શક્યો.

એમના રસ્તાઓ વિષમ હતા, એમનું ભ્રમણ વસમું હતું,
ન પરબ,મકામ, ન બહાર,ચમન,ન તો હું સહારો થઇ શક્યો,

સમંદરના નીરમાં ડૂબતી, એમની પુકાર સુણી, છતાં-
પતવાર સજેલી નાવ થઇ, ન તો હું કિનારો થઇ શક્યો.

પળભરને માટે ઘડી મળી, ઘડીને જોવા ના પળ મળી,
શું થયું એવું મને કે હું, ન ખરાબ ન સારો થઇ શક્યો.

એમને શિશિરમાં જોયા’તા, થરથરતા ને ધ્રુજતા, ને-
ગરમીમાં ઉપર ચઢે એવો, ન હુંફાળો પારો થઇ શક્યો.

ન કહ્યું, એ રાહ ભૂલી ગયા, ન કરી ફરિયાદ અંધકારની,
દીવડો સળગાવી શિર ઉપર, ના ‘મનુજ’ મિનારો થઇ શક્યો.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૧/૦૩/૨૦૨૪
( માત્રામેળ છંદ: એક પંક્તિમાં 16 + 16 માત્રા)

દિલમાં દર્દ શું થયું ને લોટરી આવી ગઈ.
ને પછી, છૂરી ફરી, જિવતર ફરી લાવી ગઈ.

પ્રાણવાયુ ઘણો હતો, ને ફાવતો ન હતો, ખરું-
પણ, હવે જૂઓ, હવાની લેરખી ભાવી ગઈ.

ભાનમાં બેભાનમાં કેવાં વિતાવ્યા દીવસો-
પરિજનોની ચાકરી જાણે સુગંધ લાવી ગઈ.

જીભની હઠ એક એવા રોગની તરફ લઇ ગઈ,
પણ, હવે ડાયેટિંગ તણા સબક શીખાવી ગઈ.

પલકની અલપઝલપ અને સ્વાસનાં વંટોળિયા,
જીંદગી અણસારથી, મતલબ બતાવી ગઈ.

એ નિરાકાર, નિશ્ચલ અવસ્થા સમિપ આવી, અને-
તુજ સ્મરણની જ ચિનગારી, ચેતન જગાવી ગઈ.

‘મનુજ’ ગાડું એક પહિયા પર ખસે, દોડે નહીં,
તેં નવાં, સીનો ચિરી આપ્યાં, ઝડપ આવી ગઈ.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
09/19/2023
તા. ક.- મારા હ્રદયના રુધિરાભિષરણના માર્ગમાં અવરોધ આવ્યા
બાદ તબિબોએ એના ઉપચાર અંગે, ઉપમાર્ગ બનાવ્યો, તે પછી
આ ગઝલની રચના કરી છે. અસ્તુ,

યુદ્ધમાંથી કાફલા આવ્યા કરે છે.
મોતના હકદારને લાવ્યા કરે છે.

દૂધ ફોરે છે હજી એના મુખ મહીં,
ગન ઉપર ઘોડા ઝટ ચઢાવ્યા કરે છે.

કોણ કોનું સાંભળે છે,આ જગતમાં,
ઝેરની ભીંતો સહુ ચણાવ્યા કરે છે.

વાદના કાઢે વિવાદો આ બધા, ને-
વાતમાં તલવારને લાવ્યા કરે છે.

ખૂનનો વેપાર જેણે આદર્યો છે,
અમનના ગીતો મહીં લાવ્યા કરે છે.

જર, જમીં, જોરૂ, કજીયાના કછોરૂં,
કોણ કોને ભાગ, લલચાવ્યા કરે છે.

શું કરું ને જાનહાની થાય, એવી-
લાગણીને આતંકી ચાવ્યા કરે છે.

પેટનું પાણી ના હાલે, એ બધા, જણ-
ગીત- ખુરશીની રમત લાવ્યા કરે છે.

ચાલ ને જિતવા, કશેક અમન મળે, તો-
પ્રેમના ખેતર ‘મનુજ’ વાવ્યા કરે છે.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૦/૦૮/૨૦૨૩

બંધારણ: ગા લ ગા ગા, ગા લ ગા ગા, ગા લ ગા ગા

સામે જ તો મંઝિલ હતી, રસતો નથી મળ્યો.
રોતલ નસીબમાં કોઈ, હસતો નથી મળ્યો.

પથ્થર છું ઈંટ છું હું, એની ખબર નથી,
ખંડેરમાં કો’ મુજ સમો, વસતો નથી મળ્યો.

જેને હું જોઉં છું હવે, ઉર્જા વગરનો છે,
લોઢાની સાથે ચકમક, ઘસતો નથી મળ્યો.

દિવસો જુદાઈના ગયા, આશા મરી ન’તી,
વિશ્વાસ આ સંબંધનો, ખસતો નથી મળ્યો.

આ તે કેવી જગા હતી, હસતું હતું દોજખ,
જોયા ઘણા વિદુષકો,પણ, હસતો નથી મળ્યો.

પરિચય પરિણયમાં મળે, એવું સ્વપ્ન હતું,
રિશ્તો છતાં પણ આગળ, ખસતો નથી મળ્યો.

ટકે શેર ભાજી ખાજા, મોંઘું મળ્યું જીવન,
જુઓ ને હવે માણસ, પણ, સસતો નથી મળ્યો.

નહીં ઘરનો ના ઘાટનો, શ્વાન નહીં, માણસ-
‘મનુજ’ એ કરડે છે, કિન્તુ ભસતો નથી મળ્યો.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૯/૨૯/૨૦૨૩
બંધારણ: ગા ગા ગા ગા = 14 + 10

તમને મળવા અમે આવી ના શક્યા.
સૂતી તકદીર જગાડી ના શક્યા.

સીધી આંખો હતી સીધા રસતા,
ઉલ્ટા ચશ્મા જ કઢાવી ના શક્યા.

જેવો ધાર્યો તમે એવો હું નથી,
જેવો ઇચ્છ્યો’તો, બનાવી ના શક્યા.

બસ, હું એટલો સમીપ આવી ગયો-
કે, એ પાલવમાં મુખ ઢાંકી ના શક્યા.

સાથે રહેવાની વાતો માનું છું,
પણ, દીવાલો તમે તોડી ના શક્યા.

દિલમાં કે ખયાલોમાં કે શમણાંમાં-
ક્યાં ખોવાઉં એ વિચારી ના શક્યા.

કાલે, જે આજ થવાનું હતું, તે થયું-
પેપર ફૂટ્યું તે છુપાવી ના શક્યા.

તારી મહેફિલ હતી, ‘મનુજ’ ના હતો,
મારી ચર્ચા વગર રહી ના શક્યા.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૫/૨૬/૨૦૨૦

અમારી વાત ક્યાં છે, આપની છે.
મળો કે ના મળો, મેળાપની છે.

સડક પર કોઈ રાહી ના મળે, તો-
ક્વચિત આ ચાલ, પણ, કોવીદની છે.

મળી ખાદી અને ખુરશી હવે, તો-
દિવાળી, આજ કોના બાપની છે.

ભલે કાંટા મળે ફૂલોને બદલે,
કરી ઈચ્છા ફકત સંગાથની છે.

હવે સીધું સરળ જિવવું મને છે,
ભુલો જે પણ કરી ભુતકાળની છે.

હજી હમણાં જ એના પગલાં જોયા,
જમીં પરની લકીરો સાપની છે.

છલકતા જામ વાળી મેહફિલો, તો-
ઉછળતા જોમના ઉન્માદની છે.

બધે જ શહેરમાં ચર્ચા, અમારા-
સંબંધોમાં પડેલી ગાંઠની છે.

ગગનમાં છે કરોડો તારલાઓ,
નથી ચાંદો છતાં, પણ, રોશની છે.

મુદત જો ખતમ ના થઈ હો, તો-
દર્શન દે જો, ઘડી વિલાપની છે.

બદનના હાટ માંડ્યા છે,ઘણાએ-
નથી ખબર કે કમાણી પાપની છે.

ભય ઉપર વિજયની અનુભૂતિ, જુઓ-
‘મનુજ’ના શ્વાસમાં વિશ્વાસની છે.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૫/૨૩/૨૦૨૦

પડતા બોલ ઝીલું છું એની જરા ય ખબર નથી.
અમને ખબર છે, એમને અમારી કદર નથી.

જીભનો તો કૂચો વાળ્યો, કહી કહીને થાક્યા,
પત્થર ઉપર પાણી સમજો, કોઈ અસર નથી.

ટી વી સમક્ષ બેસી ગયા, વાળીને પલાંઠી,
ઢસરડા હું કર્યા કરું છું, તો પણ નજર નથી.

પીડા હો પીરીયડની અથવા પ્રસૂતિનું ટાણું,
રાંધીને ખવડાવીએ, પણ, એવી સમજ નથી.

સવારમાં પરભાતિયાં, સાંભળવાના મૂકી,
રાગડા સુણવા બેસતાં, સમયની ગમ નથી.

ફાં ફાં માર્યે મળે ન કાંઈ, ઘરમાં શોધે, જો-
ખાંડ-ચાના ડબ્બા, પણ, ક્યાં છે ખબર નથી.

છાપુ-બાપુ ઊંચું મૂકો, કહી કામ પૂછિએ, તો-
રમુજમાં એ પ્રશ્ન કરે, “ચા-બા ગરમ નથી?”

બે વસ્તુની ખરીદીએ, અમસ્તાં ય જો મોકલ્યા-
બે વાર ફોન કર્યા વગર, આવ્યા પરત નથી.

કેવાં ફૂટલા નસીબ છે, ‘મનુજ’ મળ્યા, બાકી-
ગૌરી વ્રતની પૂજા માં, રાખી કસર નથી.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૫/૧૫/૨૦૨૦

અંકૂર માંથી ફણગો ફૂટતાં, વાર તો લાગે છે.
શ્વાસ જતાં માયાથી છૂટતાં, વાર તો લાગે છે.

આ કરું, તે કરું, પેલું કરું કે ના કરવાનું કરું છું,
કરવું હશે જે, તે કરવામાં, વાર તો લાગે છે.

એક હાથથી બીજા હાથમાં, ફરતો રહ્યો’છે, એ,
ખોટા સિક્કાને ઘર મળતાં, વાર તો લાગે છે.

સંબંધોના રસતા ઉપર, ત્રિભેટાઓ આવે,
લાગણીઓની ગાંઠને છૂટતાં, વાર તો લાગે છે.

બળ, બુદ્ધિ ને ધન વધે માટે, બંદગી કરતા રે’જો,
અઘરાને સહેલું કરવામાં, વાર તો લાગે છે.

બૂરો માણસ, બૂરા ધંધા, શાને કરતો ફરે છે?
પાપની ગાગરને છલકાતાં, વાર તો લાગે છે.

રાજાઓના સપના જોવા, સૂતો રહે, આ માણસ,
પત્તાઓના મહેલો બનતાં, વાર તો લાગે છે.

લાશ થયો પણ તરતો રહ્યો છું, સરિતાના પાણીમાં,
કાણું પડે તો હોડીને ડૂબતાં, વાર તો લાગે છે.

અભિમન્યુના ચક્રવ્યુહ છે, આ જિવનના રસ્તા,
એક પછી એક એને ભેદવામાં, વાર તો લાગે છે.

ચાદર જેટલી એટલા પગને પહોળા કર,”મનુજ’
તકદીર પરના પાનને ખસતાં, વાર તો લાગે છે.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૪/૨૭/૨૦૨૦

ખોયેલ મારી જિંદગી મુજ ને જડી નથી.
મરવા મને ફુરસત હજી સહેજે મળી નથી.

કરતા રહ્યા સીતમ અને જીવાડતાં રહ્યાં,
દિલમાં દુઆની પણ કમી જોવા મળી નથી.

રાખી હતી ખ્વાહિશ અમે, ઉપવન બનાવવા,
રણની કિન્તુ આ રેતમાં, કુંપળ ખિલી નથી.

રસતા ભલે છૂટા પડ્યા, આગળ મળી ગયા,
પણ, તું પડી છૂટી છતાં, આવી મળી નથી.

આંખો મહિં અંગાર છે, દિલમાં બધે પત્થર,
લાવા સમી આવી કૃતિ, જગમાં જડી નથી.

એના મરણની આ સભા ને એ સૂતો હતો,
ખુદની પ્રશસ્તિ આટલી કદી ય સુણી નથી.

જ્યારે ગયા છો આપ મુજ દુનિયા તજી, પુષ્પો !
તકદીર પરની પાંદડી, બિલકુલ ખસી નથી.

એવો હતો રાજા સ્વયં, સોનું બની ગયો,
એને હજુ માણસ થવા, યુક્તિ મળી નથી.

દરપણ મહી હું આટલું કો’ને જોવા મથ્યો,
ઓળખ મળી નથી અને છાયા ખસી નથી.

આવો નહીં તો આવવા કોશિશ કરી જુઓ,
સંગના ઉમંગની ઈચ્છા, ઓછી થઈ નથી

બે વાત યાદ રહી જશે, આખા જીવન સુધી,
સીડી ચઢી ગઈ ખરી , પણ પાછી વળી નથી.

આ મંડપ ને પિયરિયાઓ, આંસુ બની ગયા,
ડોલી ‘મનુજ’ એમાં વહી, પાછી ફરી નથી.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૨૭/૨૦૨૦