મનોકલ્પ

(હજુ હમણાં બે દિવસ પહેલાં જ ‘બેઠક’ નોએક આર્ટીકલ જોયો અને ટાઈટલ ગમી ગયું અને પછી એક સુંદર મૌલિક રચના રચાઈ ગઈ. )

ના મારે છેડો ફાડવો નથી.
ના અહિં કે ત્યાં લાડવો નથી.

આ ખભે કે ખગે બહુ ચઢી લીધું,
એ લ્હાવો, હવે માણવો નથી.

તમ કો’ તો બાપા, સેંથો પુરું,
ખેતરમાં ભાગ પાડવો નથી.

ઘરનો છોરો શાને ઘંટી ચાટે?
માસ્તરને લોટ આપવો નથી.

બા’ર નફરતની ગંદકી કેટલી,
કચરો એ ઘરમાં લાવવો નથી.

આવે યાદ સનમ કે વતનની ધૂળ,
ભવિષ્યમાં ઇતિહાસ લાવવો નથી.

ટીપે ટીપે સરોવર ભરાય, એ-
ખબર છે, પણ, ભૂંડ-ભોટવો નથી.

વારંવાર પડ્યો છું, એટલે, ‘મનુજ’-
અંધારામાં ખાડો ખોદવો નથી.

-‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૨/૦૪/૨૦૧૭
શબ્દાર્થઃ ભૂંડ ભોટવો= Piggy Bank
(આ છેડો… કેમ ફાટતો હોય છે, અહીં કેટલાક કારણોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે.)

अपनी किस्मत से मांगा जो पाया नहीं।
हाथ हजारों है पर कुछ दे पाया नहीं।

पहले तू मुझमें ही बीलकुल रेहता था,
अब मेरी तू छडी नहीं, हम साया नहीं ।

धागों से बांधे फूलों के ठिक पीछे से,
तुझको साफ नज़र कुछ भी आता नहीं।

सजदे ऐसे उठानेकी आदत क्या हूई,
बनके पत्थर बैठा तू ऊठ पाता नहीं।

गलती किसकी है, माफी मिलेगी नहीं,
मैं तेरे दर पे, तू मेरे दर आया नहीं।

कुछ सुना था कभी कोई कथाओं में,
तू ऐसा कि तेरा कहीं कोई साया नहीं।

मन्नतें मांग कर, फूल हाथों में लिये,
राह देखी बहुत पर तू आया नहीं।

डोली कांधों पे थी, पर मना कर दीया,
फिर ना केहना तुम्हें कोई लाया नहीं।

तोडे इतने है दील तुने, मेरे खुदा-
शहर में कोई खाली मयखाना नहीं।

साथ आये है, साथ ही है, फिर भी क्युं?
अपनों की मेह्फिल में अपना सा नही।

तेरी नज़र ने हम को ऐसे बांधा है ,
अब मै अपनी नज़र से देख पाता नहीं

धागों ताविजों के उलझे ये चक्कर में,
बंधा क्या ‘मनुज’ बस खुल पाता नहीं।

क्या ‘मनुज’ ये सीला खत्म होगा कभी?
जाम खाली कोई अब छलकाता नहीं।

‘मनुज’ ह्युस्तोनवी
०४/१७/२०१७

વાત મારી તમારી નથી, બસ હવે.
જો, બધાને પડ્યો છે મહીં, રસ હવે.

હા, રડારોળ તો દિલમાં ચાલુ છે,
સુણ, વિદુષક બન્યાની હસાહસ હવે.

પાપ અહિંયા કર્યે જાય છે, એટલાં-
જાય ન્હાવા પછીથી બનારસ હવે.

હાડ પીંજર સમાં હાલતાં ચાલતાં-
આગ સ્પર્શી ગઈ એક દિવસ હવે.

બીજ બોયાં પછી જળ ન પાયું કદી,
કેમનો આવશે, ફસલમાં કસ હવે.

ધડકનો શ્વાસનો એક-તારો બની,
જિવન સંગીતનો ઘુંટશે, રસ હવે.

સત્યને, શીવને, સુંદરમને ભજતાં,
જીવ, તું શીવ થઈ અનંતે વસ હવે.

રાખ, આકાર નિતનવા સ્વાંગમાં ભલે,
જાણું છું, તું નિરાકાર છે, બસ હવે.

આવનારી ઘડી, હાલની આ ઘડી-
ને કહેતી રહે છે, ‘મનુજ’, ખસ હવે.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૫/૨૦/૨૦૧૭

આ ફૂલ સી નાજુક પલક પર આસ જો ભટક્યા કરે.
ચટ્ટાન તોડી વહી જવા, કોમળ ઝરણ છટક્યા કરે.

ઈચ્છા મને એવી ખરી માથું મળે મજબૂત, તો-
જીવન પછી દુઃખ ડૂંગરા માથે ભલે ખડક્યા કરે.

આ પાપના કંઈ કેટલાં, એ પોટલાં વેંઢારશે,
છ ઘટાડતાં એ બાર બીજાં ઊંચકી ભટક્યા કરે.

આ તરફ તો ચાહત તણો સાગર હલકતો થઈ ગયો,
ને, એમની કાગળ કશ્તિ એમાં તરવા સરક્યા કરે.

લાખો ઘરેણા તો કરે કુરબાન સધવા, જગતમાં,
જો ચાંદલો ચૂડી સલામત ને નફ્સ ધબક્યા કરે.

ચગડોળની આ તરફ હું છું ને તમે પેલી તરફ,
પળ પળ પરિઘ ચગડોળનો ઓછો થવા ભટક્યા કરે.

વસમી જુદાઈનો અનુભવ કરતો રહી, વિખુટો પડી,
મંદીરનો ઘંટારવ સર્વેના કર્ણ પર રણક્યા કરે.

ચાહત સરી આવી ‘મનુજ’ ખોળે અને જંપી ગઈ,
સિતમો હવે ચારે તરફ ફોજો ભલે ખડક્યા કરે.

(છંદ રચનાઃ રજઝ
ગાગાલગા, ગાગાલગા, ગાગાલગા, ગાગાલગા)

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૧/૦૮/૨૦૧૬

નજરથી સવાલો વધાર્યા કરો છો.
અબોલા લઈને સતાવ્યા કરો છો.

ચમનના કદી એ ખિલેલા સુમનને-
કિતાબો મહીં બસ દબાવ્યા કરો છો.

ઝુકેલી નજરને તમે પણ નક્કામી,
અમસ્તાં અમસ્તાં નચાવ્યા કરો છો.

ગગનમાં વિહરતા અગોચર પક્ષીને-
જુવારા બતાવી પટાવ્યા કરો છો.

ત્વચા શ્વેત છે, ને બનીને કસાઈ
દલિત શામળાને સતાવ્યા કરો છો.

ચિતામાં સળગતા સજીવન બદનને-
સુહાગી વિંઝણો ઝુલાવ્યા કરો છો.

પરત આવવાનો કર્યો વાયદો, પણ-
તારિખ પર તારિખ પડાવ્યા કરો છો.

કતારો ખડી છે તરસ્યાં જનોની,
મૃગજળ બધાને બતાવ્યા કરો છો.

તમે ફૂંક મારી પ્રયત્નો કરો છો,
ઈંધણ બળેલું જલાવ્યા કરો છો.

ભલે શિર, શિરસ્તા યવનના હશે,પણ-
વતનની જ માટી ચઢાવ્યા કરો છો.

અંતર વધ્યું છે ને વધાર્યા કરો છો,
‘મનુજ’ને ખભે દર્દ વધાર્યા કરો છો.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૦/૨૫/૨૦૧૪

અને એક જુની અર્ધી લખયેલ ગઝલ.. આજે પુરેપુરાં વાઘા પહેરી ને સંપુર્ણ રીતે સજ્જ બનીને આપની સમક્ષ આવી ગઈ.
અખંડ મુતકારિબ છંદઃ લગાગા લગાગા લગાગા લગાગા.

વરસો લગી કારણ વિના અંધાર પર હસતો રહ્યો.(૨)
મહેકતી આંખની સજેલી ધાર પર હસતો રહ્યો.
વરસો લગી…હસતો રહ્યો.

મારગ માં અમથા મળેલા ગમ હજુ પણ યાદ છે,(૨)
ખાલી મઢેલા સ્મિત મહીંના ખાર પર હસતો રહ્યો.(૨)
મહેંકતી…….હસતો રહ્યો
વરસો લગી… હસતો રહ્યો.

પક્ષી છું પણ પીંછાના કો’ ભારથી ડરતો રહ્યો,(૨)
હું જીત પર હસતો રહ્યો ને હાર પર હસતો રહ્યો.(૨)
મહેંકતી…હસતો રહ્યો
વરસો લગી… હસતો રહ્યો.

આ વિશ્વનાં રૂપ-ચક્રો કેટલું હાંફ્યા કરે,(૨)
કોને કહું, આધારહીન? આ ધાર પર હસતો રહ્યો.(૨)
મહેંકતી………હસતો રહ્યો
વરસો લગી… હસતો રહ્યો(૩)
-વિશ્વદીપ બારડ
( મારા પરમ મિત્ર શ્રી વિશ્વદીપભાઇની લખેલી આ સુંદર રચના છે, જેને માટી, ચાકડો અને કુંભકારના મારા સાહસમાં સમાવિષ્ઠ કરવામાં આવી હતી અને મારા કંઠે એને નવાજિત કરીને ગુજરાતી સાહિત્ય સરીતાના સભ્યગણ સમક્ષ પેશ કરવામાં આવી હતી, અસ્તુ. – ‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી)

ઝિંદગી ના મળી માંગી એવી.
ને, છતાં નહોતી નાંખી દેવી.

કાગળ સમો ભલે હું ગણાયો,
ફૂલ થઇ હાટ જો માંડી કેવી!

દિવસથી હું ભલે તરછોડાયો,
ધ્રૂવ થઇ રાહ મેં ચિંધી કેવી!

જામને પૂરો ઉતારતા પહેલા,
યોગ્ય છે, સુરા ચાખી લેવી!

ચાંદનો મોહ છોડી હવે, તો-
આંખ તુજ પર બિછાવી કેવી!

પત્થર ભલે સમજતા રહો,પણ-
મૂરતિ દૈવી બનાવી કેવી!

ચાલ વર્ષામાં ભીનાં થઈએ,
આશ દુષ્કાળમાં આવી કેવી?

બોલવું જ હોય સાચું હવે, તો-
બોતલ જ નીચે ઉતારી લેવી!

‘મનુજ’ મૃત્યુથી ડગ્યો નહીં, તો-
ઝિંદગીને ય સંભાળી કેવી!

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૨૫/૨૦૧૪
અને આમ જ એક વધુ રચના સ્ફૂરી અને ફળીભૂત થઇ, કેવી!

દિલ વળ્યું પાછું બધે ટકરાઇને.
Tom, Harry, Dickથી રીસાઇને.

છાસવારે થાય Romeo dump,
Julietoના webમાં વિંટાઇને.

પ્રેમમાં Day-Tradersની જેમ, આ-
થાય ઊભા, પડી ને પછડાઇને.

Michael જોયો અને લાગ્યું મને,
મોર આવ્યો make-up કરાઇને.

appointment તો હતી, પણ તે છતાં-
જાય પાછા doorને ખખડાઇને.

ના કહી, તો sword લીધી હાથમાં-
મ્યાનમાં મૂકી, ગીલેટ કરાઇને.

grassમાં હું needleને શોધી શકું,
God એવી sence આપ, છુપાઇને.

હા કહી, તો ગોળનું ગાડું મળ્યું,
Ants ને Flysથી ઊભરાઇને.

Jesusને જે હસુસ કે’ છે, ‘મનુજ’-
તે બધા કો’ શું કહે June Julyને.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૪/૨૦૧૪
(છંદ વિધાનઃ ગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા)
-અને, એક ગુજlish રચના શક્ય બની ગઇ.
માફ કરશો, આજે વેલેન્ટાઇન ડે ના દિવસે બિલકુલ અજાણતામાં લખાઇ ગયેલી રચના.

ઘુમક્કડ
એકલો બસ એકલો ચાલ્યા કરૂં.
ધ્રૂવનો તારો થઈ ચમક્યા કરૂં.

હોંશ છે બસ ભેદવા તિમીરને,
સૂર્ય સમ ભીતર ભલે સળગ્યા કરૂં.

પાપડી ભેગી ઇયળ બફાઇ છે,
સ્વાદ એનો પણ પછી માણ્યા કરૂં.

ચાલતા પગ આવશે ગોઠણ સુધી,
વામન થઇ વિરાટ ડગ માંડ્યા કરૂં.

જામ ટુટતાં જો શુકન થતાં હશે-
થાય છે કે આઇના તોડ્યા કરૂં.

મંઝિલો ફરતી રહે ભલે, છતાં-
મૃગજળોથી તરસ હું ખાળ્યા કરૂં.

ધમણ છું પણ દેવતા સંગે રહું,
પ્રાણ પરની રાખને ફૂંક્યા કરૂં.

છે અરીસામાં અમારૂં જ વદન,
ને, પ્રતિબિંબિત નયન શોધ્યા કરૂં.

નજરના ઈંધણ ભિનાં સળગે નહીં,
ને, ધુમાડે આંખને ભીંજ્યા કરૂં.

હાથમાંની લકિર જો ભણે ભવિષ,
લાવ, ખંજરથી નવી પાડ્યા કરૂં.

એક કરતાં એક ચઢિયાતાં મળ્યા,
ધરમના અંગરક્ષકો ઢાળ્યા કરૂં.

‘મનુજ’ને એક રમકડું બનાવ્યો,તો-
લાડ સાથે લાત પણ પામ્યા કરૂં.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૩/૨૦૧૪
(છંદ વિધાનઃ પ્રત્યેક પ્રથમ પંક્તિ-ગાલગા ગાગાલગા લગાલગા
પ્રત્યેક દ્વિતિય પંક્તિ-ગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા
મારા અભ્યાસ, મહાવરા અને જાણકારી અનુસાર, ઘણા શાયરોએ આ પ્રમાણે ઉપર-નીચેની પંક્તિઓમાં સહેજ માત્રા/માત્રાઓનો ફરક રાખીને ગઝલોની રચનાઓ કરી છે.
આ માહિતી જો કદચિત ખોટી હોય તો તેને મારી ભૂલ ગણી, માફી આપી અથવા નવો તજૂર્બો ગણીને પણ અપનાવી લેશો.)

ચાંદમાં પણ ડાઘ છે, અરે અરે!
વ્યર્થ તું ચિંતા કરે, અરે અરે!

અધર ચાંપી અધર પર ચુમી ભરી,
વાદળીએ ચાંદને, અરે અરે!

મશ્કરાને શિર વિરોધ નંધાવ્યો,
હાઇ હિલના સેંડલે, અરે અરે!

ના ગમ્યુંતો એમણે ચઢાવિયો,
ધ્વજ બનાવી વાંસડે, અરે અરે!

રાઇ, કોકમ, કાચલી નથી, છતાં-
દાળમાં કૈં કાળું છે, અરે અરે!

ઘાવ જાણે કેટલા પડ્યા હશે,
વાતમાં શું દરદ છે, અરે અરે!

ભ્રમર શું ચંપા તરફ જરા હસ્યો-
બાગમાં અફવા ઉડે, અરે અરે!

હા, બિલાડીએ જણ્યા ગલૂડિયાં,
ગામમાં પંચાત છે, અરે અરે!

એક દી’ જાવાનું છે ‘મનુજ’,કિન્તુ-
લાકડા આજે વિણે, અરે અરે!

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૧/૨૦૧૪
(છંદ રચનાઃ ગાલગા ગાગાલગા લગાલગા)