February 26th 2014

કથિરનું કાંચન

ઝિંદગી ના મળી માંગી એવી.
ને, છતાં નહોતી નાંખી દેવી.

કાગળ સમો ભલે હું ગણાયો,
ફૂલ થઇ હાટ જો માંડી કેવી!

દિવસથી હું ભલે તરછોડાયો,
ધ્રૂવ થઇ રાહ મેં ચિંધી કેવી!

જામને પૂરો ઉતારતા પહેલા,
યોગ્ય છે, સુરા ચાખી લેવી!

ચાંદનો મોહ છોડી હવે, તો-
આંખ તુજ પર બિછાવી કેવી!

પત્થર ભલે સમજતા રહો,પણ-
મૂરતિ દૈવી બનાવી કેવી!

ચાલ વર્ષામાં ભીનાં થઈએ,
આશ દુષ્કાળમાં આવી કેવી?

બોલવું જ હોય સાચું હવે, તો-
બોતલ જ નીચે ઉતારી લેવી!

‘મનુજ’ મૃત્યુથી ડગ્યો નહીં, તો-
ઝિંદગીને ય સંભાળી કેવી!

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૨૫/૨૦૧૪
અને આમ જ એક વધુ રચના સ્ફૂરી અને ફળીભૂત થઇ, કેવી!

February 14th 2014

Returned દિલ

દિલ વળ્યું પાછું બધે ટકરાઇને.
Tom, Harry, Dickથી રીસાઇને.

છાસવારે થાય Romeo dump,
Julietoના webમાં વિંટાઇને.

પ્રેમમાં Day-Tradersની જેમ, આ-
થાય ઊભા, પડી ને પછડાઇને.

Michael જોયો અને લાગ્યું મને,
મોર આવ્યો make-up કરાઇને.

appointment તો હતી, પણ તે છતાં-
જાય પાછા doorને ખખડાઇને.

ના કહી, તો sword લીધી હાથમાં-
મ્યાનમાં મૂકી, ગીલેટ કરાઇને.

grassમાં હું needleને શોધી શકું,
God એવી sence આપ, છુપાઇને.

હા કહી, તો ગોળનું ગાડું મળ્યું,
Ants ને Flysથી ઊભરાઇને.

Jesusને જે હસુસ કે’ છે, ‘મનુજ’-
તે બધા કો’ શું કહે June Julyને.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૪/૨૦૧૪
(છંદ વિધાનઃ ગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા)
-અને, એક ગુજlish રચના શક્ય બની ગઇ.
માફ કરશો, આજે વેલેન્ટાઇન ડે ના દિવસે બિલકુલ અજાણતામાં લખાઇ ગયેલી રચના.

February 14th 2014

ઘુમક્કડ

ઘુમક્કડ
એકલો બસ એકલો ચાલ્યા કરૂં.
ધ્રૂવનો તારો થઈ ચમક્યા કરૂં.

હોંશ છે બસ ભેદવા તિમીરને,
સૂર્ય સમ ભીતર ભલે સળગ્યા કરૂં.

પાપડી ભેગી ઇયળ બફાઇ છે,
સ્વાદ એનો પણ પછી માણ્યા કરૂં.

ચાલતા પગ આવશે ગોઠણ સુધી,
વામન થઇ વિરાટ ડગ માંડ્યા કરૂં.

જામ ટુટતાં જો શુકન થતાં હશે-
થાય છે કે આઇના તોડ્યા કરૂં.

મંઝિલો ફરતી રહે ભલે, છતાં-
મૃગજળોથી તરસ હું ખાળ્યા કરૂં.

ધમણ છું પણ દેવતા સંગે રહું,
પ્રાણ પરની રાખને ફૂંક્યા કરૂં.

છે અરીસામાં અમારૂં જ વદન,
ને, પ્રતિબિંબિત નયન શોધ્યા કરૂં.

નજરના ઈંધણ ભિનાં સળગે નહીં,
ને, ધુમાડે આંખને ભીંજ્યા કરૂં.

હાથમાંની લકિર જો ભણે ભવિષ,
લાવ, ખંજરથી નવી પાડ્યા કરૂં.

એક કરતાં એક ચઢિયાતાં મળ્યા,
ધરમના અંગરક્ષકો ઢાળ્યા કરૂં.

‘મનુજ’ને એક રમકડું બનાવ્યો,તો-
લાડ સાથે લાત પણ પામ્યા કરૂં.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૩/૨૦૧૪
(છંદ વિધાનઃ પ્રત્યેક પ્રથમ પંક્તિ-ગાલગા ગાગાલગા લગાલગા
પ્રત્યેક દ્વિતિય પંક્તિ-ગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા
મારા અભ્યાસ, મહાવરા અને જાણકારી અનુસાર, ઘણા શાયરોએ આ પ્રમાણે ઉપર-નીચેની પંક્તિઓમાં સહેજ માત્રા/માત્રાઓનો ફરક રાખીને ગઝલોની રચનાઓ કરી છે.
આ માહિતી જો કદચિત ખોટી હોય તો તેને મારી ભૂલ ગણી, માફી આપી અથવા નવો તજૂર્બો ગણીને પણ અપનાવી લેશો.)

February 12th 2014

અરે અરે…!

ચાંદમાં પણ ડાઘ છે, અરે અરે!
વ્યર્થ તું ચિંતા કરે, અરે અરે!

અધર ચાંપી અધર પર ચુમી ભરી,
વાદળીએ ચાંદને, અરે અરે!

મશ્કરાને શિર વિરોધ નંધાવ્યો,
હાઇ હિલના સેંડલે, અરે અરે!

ના ગમ્યુંતો એમણે ચઢાવિયો,
ધ્વજ બનાવી વાંસડે, અરે અરે!

રાઇ, કોકમ, કાચલી નથી, છતાં-
દાળમાં કૈં કાળું છે, અરે અરે!

ઘાવ જાણે કેટલા પડ્યા હશે,
વાતમાં શું દરદ છે, અરે અરે!

ભ્રમર શું ચંપા તરફ જરા હસ્યો-
બાગમાં અફવા ઉડે, અરે અરે!

હા, બિલાડીએ જણ્યા ગલૂડિયાં,
ગામમાં પંચાત છે, અરે અરે!

એક દી’ જાવાનું છે ‘મનુજ’,કિન્તુ-
લાકડા આજે વિણે, અરે અરે!

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૨/૧૧/૨૦૧૪
(છંદ રચનાઃ ગાલગા ગાગાલગા લગાલગા)

November 18th 2010

….કદી કરવું પડે છે

ના મળે જો કાંઇ તો તે પણ જતું કરવું પડે છે.
રાહમાં પારોઠનું પગલું કદી ભરવું પડે છે.

સાથ કેવો? વાટ કેવી? એ જરા જોવું પડે છે,
માછલીને જળ મહીં ક્યારેક તરફડવું પડે છે.

લોક એવું છો કહે પણ આ ફક્ત એક ભાસ છે,
આસમાંને પણ, કદી કોઈ જગા ઝુકવું પડે છે.

જર, જમીં, જોરૂ કરે કજિયો પલક મારો તમે,ને-
આપના ખિસ્સા મહીં લીલાશને સે’વું પડે છે.

હો ભલે માયા તણા સો મણ વજનનું ગુલબદન,
પ્રાણ સરકી જાય તો એ લાશને તરવું પડે છે.

દેવકી, મંદોદરી, કુંતિ અને કૈકેયી, પણ-
મા ખરેખર મા જ રે’ છે, લોકને કે’વું પડે છે.

ઊડવાના હોય સપના છો ભલા માણસ તમારા-
પણ, છતાં, અગણિત વખત નીચે ભલા પડવું પડે છે.

હ્રદયથી આંખો સુધી અશ્કો ઉપર ચઢતા રહે,પણ-
ઢાળ છે તો નીરને પાછા પગે વ્હેવું પડે છે.

આદમી અહીં આદમી બનવા કરે હરકત, પરંતુ-
કોણ કે’ છે આદમીને જાનવર બનવું પડે છે.

વાદળાં ડૂસકે ચઢે તો તે વરસવા માંડશે, પણ-
એ જ વાદળ ગરજશે તો ભટકતા ફરવું પડે છે.

દૂધ પાણીને અલગ જે પાડશે તે હંસ છે, પણ-
લોભમાં ભરવાડને એ એકઠું કરવું પડે છે.

આંખમાં જેની અસંખ્ય ઝંખનાઓ હણહણે છે,
ભર-બહારે એ કળીને કાં ભલા ખરવું પડે છે.

ચાલમાં સહુની તફાવત કેટલો ઉત્કટ રહે છે,
હંસલાની જેમ ચાલે કાગ તો હસવું પડે છે.

કરકસર કરવી જરૂરી છે, પરંતુ, કૃપણતામાં-
એ કદી ના પરિણમે, એવું અચુક શિખવું પડે છે.

બે ઘડી પે’લા ચમકતો ને હવે ખરતો સિતારો-
જોઇ સમજ્યો, આસમાંને પણ કદી ઝુકવું પડે છે.

ફળ, ફૂલ કે પશુ પક્ષીના ગુણ અવગુણ અપનાવી,
આદમીને આદમી બનવા ઘણું મથવું પડે છે.

પત્થર એ પત્થર જ રે’ છે, એ કદી પીઘળે નહીં,
પણ, રહે જો જળ મહીં, એને ય પીઘળવું પડે છે.

કરકસર ને કૃપણતા એ મા અને માસી સમા છે,
મા રહે છે મા સદા, માસીને મા બનવું પડે છે.

યાદ છે કો’કે કહ્યું’ તું ભીંતને પણ કાન છે, ને-
ભીંત ખુદ જાસૂસ હો એ સત્ય,પણ, સમજવું પડે છે.

ઊડવાની સહેલ સુંદર, તે છતાં ક્યાં છૂટકો છે,
તણખલાને પણ પછી નીચે જ પછડાવું પડે છે.

ચાર છે મીનાર ઉંચા આસમાંને છેદતાં, ને-
રાતના આકાશની છાતી રજત ખૂને વહે છે.
(રદિફ અને કફિયાની ક્ષતિ બદલ માફી ચાહું છું)

હાથમાં આવેલ પાનું હુકમનું હોઈ શકે છે,
પણ,’મનુજ’ એક્કા વગર જીતી જવા મથવું પડે છે.

– ‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૧/૧૭/૨૦૧૦

ગા લ ગા ગા ના બંધારણ મુજબ અખંડ રમલ છંદની
એક રચના થઇ ગઇ. અસ્તુ.

September 12th 2010

કુંપળ ખીલી નથી

ખોયેલ મારી જિંદગી, મુજને જડી નથી.
મરવા મને ફૂરસત હજી સહેજે મળી નથી.

કરતા રહ્યા સીતમ અને જીવાડતા રહ્યાં,
દિલમાં દુઆની પણ કમી, જોવા મળી નથી.

રાખી હતી ખ્વાહિશ અમે, ઉપવન બનાવવા,
રણની કિન્તુ આ રેતમાં, કુંપળ ખિલી નથી.

આંખો મહીં અંગાર છે, દિલમાં બધે પત્થર,
લાવા સમી આવી કૃતિ, જગમાં જડી નથી.

એના મરણની આ સભા ને એ સુતો હતો,
ખુદની પ્રશસ્તિ આટલી, ક્યારે સુણી નથી.

કેવો હતો રાજા સ્વયં, સોનું બની ગયો,
એને હજુ માણસ થવા, યુક્તિ મળી નથી.

જ્યારે ગયા છો આપ મુજ દુનિયા તજી,પુષ્પો!
તકદીર પરની પાંદડી, બિલકુલ ખસી નથી.

જોવા મથ્યો દરપણ મહીં, કોને હું આટલું,
વરસો થયા ઊભો જ છું, છાયા મળી નથી.

બે વાત યાદ રહી જશે, આખા જિવન સુધી,
સીડી ઉપર તું ચઢી ખરી, પાછી વળી નથી.

રસતા ભલે છૂટા પડ્યા, આગળ મળી ગયા,
પણ, તું પડી છૂટી છતાં, આવી મળી નથી.

આવો નહીં તો આવવા, કોશિશ કરી જુઓ,
સંગનાં ઉમંગની શ્રદ્ધા, ઓછી થઈ નથી.

આ માંડવો ને પિયરિયા, આંસુ બની ગયા,
ડોલી ‘મનુજ’ એમાં વહી, પાછી ફરી નથી.

– ‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૯-૧૨-૨૦૧૦
છંદ બંધારણઃ
ગા ગા લ ગા, ગા ગા લ ગા, ગા ગા લ ગા લ ગા
આશા છે કે આપ સહુને આ કૃતિ પણ અન્ય કૃતિઓની જેમ ગમશે.
સૂચનો, સુધારા વિગેરે જણાવશો.

January 21st 2010

આદતો…. ઈબાદતોની

આદતો ઇબાદતોની આજ બદલાઈ રહી છે.
જાત આખી જાતમાંથી આજ વટલાઈ રહી છે.

એ ગયા એવી અદાથી, શું થયું પાછું અચાનક,
એમના પાછા વળ્યાની વાત ચરચાઈ રહી છે.

સફરમાં સંગાથની સાંકળ નડે એવું નહિં બને-
હા,સનમની ચૂપકીદીની જાળ વિખરાઈ રહી છે.

નાક વચ્ચે છે છતાં કેવો મઝાનો સંપ છે, અહિં-
આંખ રૂએ એક તો બીજી ય છલકાઈ રહી છે.

યાર સાથે યારના આ યારની રંગરેલિયાંઓ,
એમની આંખોંમાં ચશ્મેદીદ ઝડપાઈ રહી છે.

શ્વાસમાં વિશ્વાસ હોવો છે જરૂરી જિવનમાં,પણ-
આંધળા અવિશ્વાસની ઉણપ વરતાઈ રહી છે.

ચાલવું પડશે, હવે બે હાથથી એવી શીખામણ,
પગ નથી જે અપંગના એને જ કહેવાઈ રહી છે.

કા’નની ભૂરાશમાં રાધા ભળી છે રતુંબડી, ને-
આજ એ ઘનશ્યામ થઈને સઘળે પુજાઈ રહી છે.

રાત નિકળી છે ભિખારણ જેમ અજવાળું કમાવા,
ચાંદનું છે પાત્ર કરમાં ને ભિક્ષા માંગી રહી છે.

અય મનુજ,એ જાય છે,અભિસાર કરવા કે છિનાળું
માનુનીની ચાલથી આ વાત પરખાઈ રહી છે.

ગઝલ બંધારણઃ (અખંડ) રમલ
ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગાગા ગાલગાગા

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૧૦-૨૪-૨૦૦૯

January 21st 2010

રસતા

ખાલી-ભર્યા, વાંકા-ચુકા રસતા ઘણા મળ્યા.
એવાં, જુઓ ને, આદમી વસતા ઘણા મળ્યા.

દિલનું દરદ છુપાવતાં આંસુ સરી પડે,
આંસુ છતાં, પી ને પછી હસતા ઘણા મળ્યા.

જેણે બનાવ્યો છે મને, એને બનાવતા,
પ્ત્થર ઉપર પત્થર સમું ઘસતા ઘણા મળ્યા.

દાના બની, અખબારમાં છબીઓ મુકાય છે,
ગરજ્યા વગર વાદળ પણ વરસતા ઘણા મળ્યા.

રસતે મળ્યા, રસતા ઘણા, રસતો ભુલાવવા,
જાતે જ ખુદ ખોવાયલા, રસતા ઘણા મળ્યા.

ચાલ્યા કર્યું, ભૂલા પડ્યા, રસતે ઘડી ઘડી,
કા’ના સમા કંઇ ભોમિયા હસતા ઘણા મળ્યા.

કુદરત ભલે કોપે, છતાં, માનવ રહે અડગ,
ખંડેર કંઇ નગરો ફરી વસતા ઘણા મળ્યા.

સંસારના સંગ્રામમાં કો’ક જ રહે પડખે,
પાછા પગે, માટી-પગા ખસતા ઘણા મળ્યા.

બસ રાહ જોતો ક્યારનો ઊભો હતો ‘મનુજ’,
ને, કાફલા મુજ આંખથી ખસતા ઘણા મળ્યા.

‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૧-૧-૨૦-૨૦૧૦
ગઝલઃ ગાગાલગા ગાગાલગા ગાગાલગા લગા
૨૪ માત્રા.

April 8th 2008

ભાસ-આભાસ

આંખ મ્હારી ને હવે મેં શું નિહાળ્યું, જાણવું છે!
પ્રેમનાં આ વ્હેણમાં મેં શું ગુમાવ્યું, જાણવું છે!

જે રમકડાનાં થયા ટુકડા ઘણાં, ટૂટી જતાંમાં,
એ ફરી જોડી નવું કોણે બનાવ્યું, જાણવું છે!

ચાંદ ચાંદરણું લઈ આવે કદી આકાશમાં, પણ-
ધરતિ પર આ સ્વર્ગ કોણે અહિં ઉતાર્યું, જાણવું છે!

ચાલતા લથડી, ધરાશાયી થયો છું હું, છતાં પણ-
મુજ વજન કોણે ખભા પર લઇ ઉપાડ્યું, જાણવું છે!

કરગરીને નત મસ્તકે, જિંદગી માગી અમારી,
ને, પછી ડોકું, કયા કારણ ઉતાર્યું, જાણવું છે!

મોરના ટહુકા પૂકારે, રાહ જૂએ મારગ ધુળીયા,
વતનની ધૂળે, ઘણું યે કે’વડાવ્યું, જાણવું છે!

સાત સાગરમાં ‘મનુજ’ તરતા રહ્યા છો, તો પછી,કાં-
ઢાંકણીમાં જળ લઈ, ડૂબી બતાવ્યું, જાણવું છે!

-‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૪/૦૭/૨૦૦૮
છંદ- રમલઃ સાલિમ મુસમ્મન છંદ- ગાલગાગા નાં ચાર
આવર્તનોવાળો અખંડ ગણીય છંદ. ફા.ઇ.લા.તુન=ગાલગાગા.
=૨+૧+૨+૨=૭ માત્રાઓ ગુણ્યા ૪= ૨૮ માત્રાઓ એક પંક્તિમાં
હોય છે. એક શેરમાં ૫૬ માત્રાઓ હોય છે. ભાઇ શ્રી ‘રસિક’ મેઘાણીના,
શેરમાં ‘વજન’ હોવા અંગેના, તથા ‘વસ્તુ’ હોવા માટેના અત્યાગ્રહને
માન આપીને જેની રચના કરી છે, તે આ સાથે એમને અર્પણ કરું છું-

March 30th 2008

લાગણીની બાદબાકી

આ પરવતો નીલી ઘટાઓને કદી નડતા હતા.
ને, આંતરી રસતો, ભિંજવવા માંગણી કરતા હતા.

મન થાય તો માંગી લઉં, પાડી નથી ધાડો કદી,
ચુકવ્યું બધાનું કરજ મેં, ખુદા ખિસ્સા ભરતા હતા.

આ લાગણીની બાદબાકીની ખબર ત્યારે પડી-
સંબંધની ઠેસો ભર્યું જ્યારે ગણિત ગણતા હતા.

સાજન, સગાં ચાલી ગયા, સજની રહી ગઇ એકલી,
પૈઠણ મરક મરકી રહી, મિંઢળ ભડકે બળતા હતાં.

દિવસો જુદાઈ ના ગયા, જાશે હવે બીજા ઘણા,
સાગર ઉલેચી યાદના, ખાલી જગા ભરતા હતા.

ફૌલાદના સરદાર ને રૂદે ગુલાબ ભર્યું રતન,
નાગો ફકિર સંગ એમના, અંગરેજને ડારતાં હતા.

સ્વેત શિશિર ગયો ભાગતો, બીજી તરફ એ ધરતિની,
કારણ, વસંતી રંગ તો અહિં આવવા મથતા હતા.

આ ઝાંઝવા જેવું જિવન કેવું લપસણું વ્હેણ છે,
જિવતાં ડુબે લોકો અને તરવા શબો બનતા હતા.

એ ચિત્ર હવે કેવું હશે, કોનું હશે, ન ખબર પડી,
કારણ, ‘મનુજ’ના કર, હવા રંગો વડે ભરતા હતા.

-‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૩/૨૯/૨૦૦૮
છંદ- રજઝ – જેમાં ગાગાલગા ના ચાર ગણીય આવર્તનો છે.
મુસ.તફ.ઇ.લુન = મૂળ ગણ = ૨+૨+૧+૨ = ગાગાલગા.
એક પંક્તિમાં ૭ ગુણ્યા ૪ = ૨૮ માત્રાઓ હોય છે, અને આખો
શેર ૫૮ માત્રાઓનો હોય છે. ફરી એક વાર પ્રો. સુમન અજમેરીને
એમના નવા પુસ્તકના, સાહિત્ય જગતને પ્રદાન બદલ ધન્યવાદ સાથે-
અને, ‘રસિક’ મેઘાણીજીના ગઝલમાં ‘વજન’ લાવવાના સકારાત્મક આગ્રહને
ધ્યાનમાં રાખી, અને એને માન આપી, એમને આ અર્પણ કરું છું.
-‘મનુજ’ હ્યુસ્તોનવી
૦૩/૨૯/૨૦૦૮

« Previous PageNext Page »